Dünden devam
Seyyid Mahmud Hayrani’nin Sandukası:
İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi’nde 193 numarada kayıtlıdır. Ceviz ağacından yapılmış, devrinin en güzel sanat eseridir. Üzerindeki işlemeler, devrinin sanat özelliğini yansıtır. Sandukanın buyu 2 metre, eni 0,78 metre, yüksekliği 0,94 metredir. Üzerindeki yazılar çok nefis bir nesih ile yazılmıştır.
Seyyid Mahmud Hayrani ile kardeşi Necm’ü-Din Ahmet, oğulları ve torunlarının sandukaları üzerinde yazılı bulunan deyimlerle vecizeler, Seyyid Mahmud Hayrani’nin eserlerinden alınmıştır. Hal böyleyken, sonraları, Seyyid Mahmud Hayrani’nin eseri bulunan bu deyimlerle vecizelerin bir kısmı, Mevlana Celaleddin-i Rumi’nin oğlu Sultan Veled tarafından “Mevlana Mesnevisi”ne aktarılmıştır.
a) Sandukanın Baş Tarafındaki Kitabe:
Seyyid Mahmud Hayrani’ye ait bulunan sandukanın baş tarafındaki kitabe üç satırdır.
Kad tevki el-merhum mağfur şehid said kutb- el Evliya
Seyyid ve senedi Seyyid Mahmud bin Mesu’ud Rahmallehü aleyhe
Rahmete vesate. Fi sene: Seba’a ve Sittiyn ve sitte mie el viciri.
(Çevirisi: Velilerin kutbu mutlu şehid merhum ve mağfur senedim ve efendim Seyyid Mahmud bin Mesu’ud. H.667/M.1268 yılında vefat etmiştir. Allah’ın rahmeti üzerine olsun.)
Bu kitabedeb öğrendiğimize göre, Seyyid Mahmud Hayrani, 1268 yılında vefat etmiş ve babasının adı Mes’ud’dur. O yıllarda Mevlana Celaleddin-i Rumi ile Sadrettin Konevi sağ idiler. Selçuklu tahtında ise III. Gıyaseddin Keyhüsrev vardı.
b) Sandukanın Sağ Tarafındaki Kitabe:
Kitabenin çevirisi şöyledir: Dünya ahiret ehline, ahiret de dünya ehline haramdır. Dünya fena, yok olma evidir. Ahiret beka darıdır. Dünya lâşedir. Onu isteyen kelptir.
Bunun altında, “Sen sanırsın ki aslanlar da köpekler gibi kapı arkasında ölürler. Birbirinin canı olan âşıklar, birbirinin uğrunda canlarını verirler. Âşıklar daima Allah’a doğru yükselirler. Münkirler cehennemin alt tabakasına doğru giderler.”
c) Sandukanın Sol Tarafındaki Kitabe:
Çevirisi: Aşk kılıcı ile öl ki, ebedi ömre kavuşasın. Hayatta olanlar bu aşk kılıcının diriltici kokusunu alamazlar. Hayatta iken taat ve ibadetten kendine yeni bir elbise yap. Ölüm üstünden dirilik elbisesini alınca çıplak kalır, rezil olursun. Dostum, eğer ebedi dirilik istiyorsan ölmeden evvel öl. İdris peygamber böyle bir ölümle öldüğü için, bizden evvel cennete kavuştu.
d) Sandukanın Ayak Tarafındaki Kitabe:
İki satır, nesih ile yazılıdır.
Haza türbet-el mudahlara kutb-ül evliya Seyyid el sadat
Seyyid Mahmud bin Mesu’ud Rahmallehü aleyhe.
(Çevirisi: Bu mudahtar türbe, velilerin kutbu, efendilerin efendisi Mesud oğlu Seyyid Mahmud’undur. Allah’ın rahmeti üzerine olsun.)
Devam edecek