Değerli Dostlar bugün sizlere “Sıra Yarenliğin Kısa Tarihçesi “ ile Temel Kavramları hakkında bilgi vereceğim.
İlçemizde sıra yaren topluluğu rivayetlere göre 700 veya 800 yıldan bu güne kadar süre gelen gelenek ve göreneklerimizdendir.
İlçemizde radyo, televizyon olmadığı gibi eğlenecek vakit geçirecek bir yer de yoktu.
20 veya 25 kişinin bir araya gelerek kurmuş oldukları topluluğa SIRA TOPLULUĞU, bu toplulukta da görev alanlara YAREN diyoruz.
YAREN : Dost, arkadaş anlamına gelmekle beraber dürüst,mert, sözüne güvenilir, sır saklayan, birbirleri ile yarenlik duygularıyla bağlı olan, çeşitli meziyetleri bulunan, eğlenmesini bilen, birbirleri ile dayanışma içinde bulunan, büyüklerine saygılı, küçüklerine sevgi gösteren, verilen her türlü görevleri yerine getiren kişilere bence YAREN denir.
Gençlerimizin meyhaneden, kumarhaneden, kahvehaneden, tüm kötülüklerden arınabilmek, bir hafta boyunca çalışmış olduğu yorgunluğunu atmak, stresini dağıtmak, toplum içersinde arkadaşlarıyla eğlenmek ve kendisine iyi bir çevre sağlamak AMACI TAŞIR.
BİR KİŞİ NİÇİN YAREN OLMAK İSTER ?
1. Gelenek ve göreneklerimizi sürdürmek için.
2. Kahvehane, meyhane, kumarhaneden ve tüm kötülüklerden uzaklaşmak için.
3.Kendisine iyi bir çevre sağlamak için.
4. Bir hafta boyunca çalışmış olduğu yorgunluğu atmak için.
5.HOBİ olarak katılır.
YAREN OLMA KOŞULLARI NELERDİR ?
1.Türk vatandaşı olup, AKŞEHİR' de ikamet etmiş olmak.
2.Askerliğini yapmış olmak.
3. Evli Olmak.
4. Sabıkası bulunmamak.
5.Bulaşıcı hastalığı bulunmamak.
6.İçki ve kumar gibi alışkanlığı bulunmamak.
Sıra topluluğunda tüzük ve cezalar bulunmaktadır. ilerleyen sayfalarda açık bir şekilde izah edilecektir.
Sıra gösteri günleri kura ile belirlenir. Sırası gelen yaren geniş bir ev bulur, misafirlerini okur, sırasını yapar ve başka yaren arkadaşına devreder.
Şimdi sizlere bir sıra gösterisinin nasıl başladığını, neler yapıldığını anlatmayı çalışacağım.
BİR SIRANIN ANISI:
Sıra evine ilk defa “Sıra Çavuşu” gelir. Sıra Çavuşu genellikle eski yarenlerden olur, Sıra Çavuşu yarenlerin, çalgıcıların ve misafirlerin oturacağı yeri belirler. Sıranın Bayrağı’nı, Levhalarını yerlerine asar ilk görevini tamamlamış olur.
Yaren topluluğu ve çalgıcılar da belirlenen saatte sıra gösteri evinde bulunması gereklidir. “Sıra Çavuşu” çalgıcıları yerlerine alır, gelen yarenlerde kendilerine ait soyunma odalarına girerler. Çalgıcılar ve yaren topluluğu fasıl geçerler, gelen misafirlerin de istek doğrultusunda şarkı ve türkü söylerler. Gelen yarenler “kendilerine has özel sıra elbiselerini giyer ve sıra çavuşunun çıkış sözü” ile yerlerini alırlar. Bu “çıkış izni” “yiğitbaşı”nın emri ile olur.
Sıra evinde nasıl oturulacağı “dört büyük” tarafından belirlenir.
-Abi “DÖRT BÜYÜK” Ne demek?
-Hasan Bey; SIRA YARENLERİ bir sosyal organizasyondur… Her ne kadar insanlar eşit olsalar bile sosyolojide farklar kendiliğinden oluşur. Mesela; yaş, bir ayırım faktörüdür… Eğitim, sanat, meslek sahibi olmak birer ayırım faktörüdür. Bu da toplumda statü oluşturur ve hiyerarşiyi meydana getirir. Sıra Yarenliğinde dört büyük BÜYÜKTEN KÜÇÜĞE DOĞRU şu şekilde tasnif olur sıralanır: YİĞİTBAŞI>KAHYA BEYİ>YAREN AĞASI>BÖLÜKBAŞI Bunlara dört büyükler denir. Bunlardan sonra peşinden “SIRA ÇAVUŞU” gelir. Tabi ondan sonra da YARENLER….
-Tamam Abim bundan sonra bu terimler geçtiğinde en azından statüsünü doğru düşünmüş oluruz.
-Hasan Bey şimdi oturumlardaki oturuş şekillerine göz atalım: Oturuş şekilleri ise V ( ve ) L ( le ) ( U ) şekli olmak üzere 3 türlüdür. “Yiğitbaşı” misafiri daima sağ tarafına alacak şekilde; Sıra Çavuşu:
- YARENLER yerineeeee! Der…
Yarenler teker, teker çıkarak yerlerini alır. Baş yaren’in:
-Otur! Komutu ile tüm yarenler otururlar.
Hiç ara verilmeden “Sıra Çavuşu”:
-BÖLÜKBAŞI! der ve tüm yarenler ayağa kalkar…Misafir selamlanır, yerini alır. Yaren gurubuna selamlama yapar tüm yarenler:
-Sağ ollll! Dedikten sonra:
-Otur! Komutu verir… İki veya dört yareni oynatır.
Devamı gelecek sayıda...